Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2023 йил 1 июндаги "Аҳолига сифатли ижтимоий хизмат ва ёрдам кўрсатиш ҳамда унинг самарали назорат тизимини йўлга қўйиш бўйича комплекс чора-тадбирлар тўғрисида"ги Фармони билан ташкил этилган Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Ижтимоий ҳимоя миллий агентлиги профессионал ижтимоий хизмат ва ижтимоий ёрдам кўрсатишга даъват этилгандир.

Агентлик аҳолини ижтимоий ҳимоя қилиш ва ижтимоий хизматлар кўрсатиш соҳасидаги ягона давлат сиёсатини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш бўйича ваколатли давлат органи ҳисобланади ҳамда ўз фаолиятини бошқа давлат органлари ва ташкилотлари, уларнинг мансабдор шахсларидан мустақил равишда амалга оширади. Худди шундай мақсадлар билан иш бошлаган Ижтимоий ҳимоя миллий агентлиги Қорақалпоғистон Республикаси бошқармаси ҳозирга қадар ўз фаолиятини йўлга қўйиш билан биргаликда кенг кўламдаги меҳрибонлик ишларини амалга оширди.

Бизнинг биринчи галдаги амалга ошираётган ишларимиз ногиронликни баҳолаш ва аниқлашнинг тиббий моделидан ижтимоий моделига босқичма-босқич ўтишни бошлашдан, ногиронлиги бўлган шахсларни юқори сифатли протез-ортопедик маҳсулотлари ва реабилитациянинг техник воситалари билан таъминлашни йўлга қўйишдан иборат бўлмокда.

Чунки, оддий ногиронлик аравачаси ёки бирорта махсус ҳасса ногиронлиги бўлган инсон турмуш тарзига жиддий таъсир кўрсатиши мумкин бўлади. Бундай воситага эга бўлган жисмоний имконияти чекланган инсон ҳаракатлана олади, ўзига ўзи хизмат кўрсатиш имконияти туғилади.

Биз ўтган йилнинг бошлариданоқ 1 539 нафар ўзгалар парваришига муҳтож бўлган, ёлғиз яшайдиган ҳамда ёлғиз кексалар ва ногиронлиги бўлган фуқароларни рўйхатга олиб, уларни чуқурлаштирилган тиббий кўрикдан ўтказиш режа-жадвалини тузган эдик. Унга биноан ўтган йилнинг март ойида жамиятимизнинг 222 нафар, апрель ойида 216 нафар, май ойида 594 нафар, июнь ойида 206 нафар, августда 66 нафар, ноябрь ойида 177 нафар ва ниҳоят декабрь ойида 118 нафар аъзоларини чуқурлаштирилган тиббий кўрикдан ўтказдик.

Эҳтиёжмандлар учун протез-ортопедик буюмлари ва реабилитация қилишнинг техник воситаларига муҳтож бўлган 3083 нафар фуқароларни аниқладик ва уларга сертификатлар расмийлаштирилди ва буюмларни тайёрлаб бериш учун 2 231,0 млн. сўм тўлаб берилди.

Шунингдек, ўзгалар парваришига муҳтож бўлган ёлғиз кексага қараб туриш вақти Бартель ва Лаутон шкаласи бўйича қайта ўрганилганда ҳафтанинг 647 куни ёлғиз кексаларга қаралган бўлиб, уларга 1 482 соат ажратилди.

Тиббий-ижтимоий эксперт комиссияси томонидан 1440 нафар ногиронлиги бўлган фуқароларга меҳнатга лаёқатлилик бўйича тавсия берилди. Ижтимоий давлатда меҳрибонлик ишлари фақат тавсия бериш билангина ҳал бўлмайди. Биз эндиликда бошқача йўл тутмоқдамиз. Шунинг учун ишга йўлланганларнинг 85 нафарини бандлигини таъминлашга эришдик, 375 нафарини касбга тайёрлаш ва замонавий касб ва ҳунарлар ўргатиш учун бандлик бўлимларига жўнатдик. Бу инсонларнинг 364 нафари "Параспорт ўйинларида тасниф қоидалари ва принциплари"га кўра спорт объектларига йўналтирилди. Ҳозирнинг ўзида уларнинг 43 нафари спорт билан шуғулланмоқдалар. Шунингдек, 56 нафаридан, яъни алоҳида таълим эҳтиёжлари бўлган болалардан психологик-тиббий-педагогик комиссиялар текширувидан ўтказиш учун аризалар қабул қилинди ва уларнинг 52 нафари аллақачон алоҳида таълимга жалб этилди.

Вилоятимиздаги ногиронлиги бўлган 3 910 нафар фуқаролар "Тиббий ижтимоий экспертиза" АТга киритилган. Яъни ногиронлиги бўлган – 855 нафар болалар, 593 нафар биринчи гуруҳ ногиронлиги бўлганлар, 2 272 нафар иккинчи гуруҳ, 190 нафар учинчи гуруҳ ногиронлиги бўлган шахсларнинг маълумотлари "Тиббий ижтимоий экспертиза" АТга тақдим этилди. Шунингдек, қайта кўрикдан ўтказиш натижасида 366 нафар ногиронлиги бўлган шахсларнинг ногиронлик гуруҳи ўзгартирилди.

Ўзгалар парваришига муҳтож бўлган ёлғиз яшовчи ҳамда ёлғиз кексалар ва ногиронлиги бўлган 106 нафар фуқароларга ҳужжатларини расмийлаштириш, қайта тиклашда ва ҳуқуқий ёрдам берилди. Шу жумладан, мурожаат этганларнинг 15 нафарига паспорт, 7 нафарига кадастр, 34 нафарига пенсия, 17 нафарга нафақа бўйича, 33 нафарига бошқа турдаги ҳужжатларни тайёрлаш бўйича кўмаклашилди.

Ўтган йил мобайнида ўзгалар парваришига муҳтож бўлган 1 578 нафар фуқароларнинг ҳолидан хабар олинди. Натижада, уларни 55 нафарининг қариндошлари ва яқин инсонлари билан ўрталаридаги муносабатлари тикланди, 87 нафари ўзгалар парваришига муҳтож бўлган ёлғиз кексалар рўйхатидан чиқарилдилар.

Одатда хотин-қизлар аҳолининг кўмакка муҳтож энг эҳтиёжманд қатлами ҳисобланади. Биз уларнинг мурожаатларига алоҳида эътибор билан ёндошамиз. Очиғини айтиш керакки, бизнинг аёлларни реабилитация қилиш ва мослаштириш марказимиз ва унинг ҳудудий бўлинмаларига тазйиқ ва зўравонлик ҳолатлари бўйича 670 та мурожаатлар келиб тушди. Демак, бу соҳада кенг кўламли ишлар олиб борилди. Натижа шу билан якунландики, уларнинг 375 нафарига ҳимоя ордери берилди.

Биз ўтказган сайёр мониторинглар натижасида эҳтиёжмандларнинг 23 нафари Камбағалликни қисқартириш ва бандликка кўмаклашиш бўлимларига йўналтирилди, 534 нафарига психологик хизмат ва 113 нафарига бошқа хизматлар кўрсатилди.

Бир сўз билан айтганда, биз ҳудудимиздаги эҳтиёжманд, кам таъминланган ва ногиронлиги бўлган инсонларга ҳар тарафлама хизмат кўрсатишга, уларнинг турмуш шароитларини ўзгартиришга, яратилган барча ҳуқуқ ва имкониятлардан фойдаланиб, фаровон турмуш кечиришларига ёрдам бермоқдамиз.

Сайлаубай ДАНИЯРОВ,
Ижтимоий ҳимоя миллий агентлигининг
Қорақалпоғистон Республикаси бошқармаси бошлиғи. 

Манба: “QADRIYAT” №3 son (1265) 2024 yil 8 fevral